Dyrektywa SUP w Polsce – od kiedy obowiązuje i jakie ma założenia?

W Polsce obowiązuje Dyrektywa SUP, której głównym celem jest redukcja zużycia plastikowych jednorazówek, co w efekcie ma przyczynić się do ograniczenia ilości odpadów z tworzyw sztucznych. Dyrektywa plastikowa wymaga od konsumentów i przedsiębiorstw dostosowania się do nowych regulacji, a także wprowadza restrykcje dotyczące sprzedaży określonych produktów wykonanych z plastiku.

Dyrektywa SUP (single use plastics), czyli Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904, dotyczy ograniczenia negatywnego wpływu niektórych wyrobów z tworzyw sztucznych na ekosystem.

Głównym celem tej regulacji jest eliminacja lub istotne ograniczenie stosowania jednorazowych wyrobów z plastiku, zastępując je nietoksycznymi i bardziej zrównoważonymi alternatywami wielorazowymi. Przepisy unijne promują także gospodarkę w obiegu zamkniętym oraz przeciwdziałanie dalszemu zaśmiecaniu środowiska, w szczególności ekosystemów wodnych.

Nowe regulacje w większości dotyczą firm, które muszą przestrzegać szeregu obowiązków, takich jak prowadzenie ewidencji i uiszczanie opłat za wykorzystanie jednorazowych plastikowych opakowań, zakaz sprzedaży wybranych produktów z plastiku, obowiązek oznakowania artykułów zawierających plastik, zbiórkę plastikowych odpadów oraz zwiększenie udziału recyklowanych surowców w produkcji nowych opakowań z tworzyw sztucznych.

Mikroplastik – niewidoczne zagrożenie dla środowiska

Jednym z kluczowych powodów wdrożenia Dyrektywy SUP jest ograniczenie zanieczyszczenia mórz i oceanów plastikowymi odpadami. Plastikowe jednorazówki stanowią około 49% wszystkich odpadów w środowisku morskim. Warto mieć na uwadze, że plastikowe odpady ulegają stopniowemu rozkładowi, tworząc tzw. mikroplastik – drobne cząsteczki plastiku o średnicy poniżej 5 mm, które stanowią zagrożenie dla organizmów morskich.

Zwierzęta morskie spożywają mikroplastik, co prowadzi do jego akumulacji w ich organizmach i powoduje choroby. Problem ten dotyczy także ludzi – spożywając ryby i owoce morza, konsumujemy również szkodliwe cząsteczki plastiku, co może negatywnie wpływać na zdrowie oraz cały ekosystem.

Źródłem mikroplastiku są nie tylko jednorazowe artykuły plastikowe, ale także produkty higieniczne czy zakazane przez Dyrektywę SUP opakowania wykonane z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Do tej kategorii zaliczamy również brokat oraz kosmetyki, takie jak peelingi zawierające plastikowe drobinki.

Jakie produkty zostały objęte zakazem?

Dyrektywa SUP wprowadza zakaz wprowadzania do obrotu określonych plastikowych artykułów jednorazowego użytku, w tym:

• sztućców,

• talerzy,

• słomek,

• mieszadełek do napojów,

• patyczków higienicznych,

• patyczków do balonów,

• pojemników styropianowych na posiłki i napoje oraz ich zakrętek i wieczek,

• kubków styropianowych na napoje wraz z pokrywkami,

• produktów z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych.

Zakaz ten obowiązuje od 24 maja 2023 roku, jednak przedsiębiorcy mogą wykorzystać posiadane zapasy tych produktów do ich wyczerpania. Warto podkreślić, że artykuły objęte zakazem nie znikną całkowicie z rynku – zostaną zastąpione bardziej ekologicznymi alternatywami, takimi jak produkty wielorazowe lub biodegradowalne.

Opłaty za jednorazowe opakowania i kubki na napoje

Od 1 stycznia 2024 roku obowiązuje opłata za jednorazowe kubki i opakowania na jedzenie na wynos. Przedsiębiorcy, np. restauracje czy kawiarnie, zobowiązani są do odprowadzania opłaty za każdą sztukę takiego opakowania. Koszt ten w praktyce ponoszą konsumenci – szacuje się, że opłata wynosi 0,20 zł netto za kubek oraz 0,25 zł netto za opakowanie na żywność. Środki te trafiają do Urzędu Marszałkowskiego i są przeznaczane na działania proekologiczne.

Alternatywy dla plastikowych jednorazówek

Dyrektywa SUP nakłada również obowiązek zwiększenia dostępności alternatywnych opakowań:

• jednorazowe opakowania z materiałów innych niż plastik, np. z trzciny cukrowej,

• wielorazowe opakowania dostępne do kupienia lub zwrotne za kaucją.

Jak ograniczyć plastik na co dzień?

Warto nie tylko dostosować się do wymogów Dyrektywy SUP, ale również samodzielnie podejmować działania na rzecz ograniczenia plastiku. Oto kilka prostych sposobów na zmniejszenie zużycia tworzyw sztucznych:

• Korzystaj z wielorazowych toreb na zakupy i woreczków na warzywa oraz owoce.

• Pij wodę z kranu lub korzystaj z dzbanka filtrującego zamiast kupować wodę w plastikowych butelkach.

• Wybieraj kosmetyki i środki czystości w opakowaniach nadających się do recyklingu lub w formie refill.

• Zamiast plastikowych ozdób wybieraj dekoracje wykonane z papieru, drewna lub tkanin.

• Korzystaj z wielorazowych kubków i pojemników na żywność.

Rezygnacja z jednorazowego plastiku nie wymaga dużego wysiłku, a każda zmiana, nawet drobna, przyczynia się do ochrony środowiska. Zacznij działać już dziś i wybieraj bardziej ekologiczne rozwiązania!

Więcej na:
https://www.gov.pl/web/klimat/produkty-jednorazowego-uzytku-z-tworzyw-sztucznych-sup